Radio WatykańskieRadio Watykańskie
Redazione +390669884602 | +390669884565 | e-mail: sekpol@vatiradio.va

2014/08/16

Papież i Stolica Apostolska

  • Seul: podniosła atmosfera w czasie beatyfikacji koreańskich męczenników
  • Franciszek na beatyfikacji męczenników koreańskich: czego nas uczy ich przykład?
  • Papież w Korei: wizyta w ośrodku dla niepełnosprawnych
  • Papieskie spotkanie z osobami zakonnymi: o doświadczeniu Bożego miłosierdzia w radach ewangelicznych
  • Spotkanie Franciszka z przedstawicielami koreańskiego laikatu: potrzeba waszego świadectwa
  • Seul: spotkanie Franciszka z jezuitami
  • Kard. Filoni przekazał papieską pomoc jazydom
  • Kościół w Polsce

  • Jasna Góra: święcenia biskupie o. Buzuna
  • Kultura i społeczeństwo

  • W Azji jest mało chrześcijan, ale wielu męczenników – wywiad z kard. Tagle
  • Magazyn Radia Watykańskiego – 16.08.14
  • Aktualności Radia Watykańskiego – wydanie główne 16.08.2014
  • Papież i Stolica Apostolska



    Seul: podniosła atmosfera w czasie beatyfikacji koreańskich męczenników

    ◊   Na placu Gwanghwamun w Seulu zgromadziło się na uroczystości beatyfikacyjne kilkaset tysięcy osób, które przybyły z różnych części Korei. Jednym z uczestników tego wydarzenia był kapłan pochodzący z rodziny, do której należy czterech spośród beatyfikowanych dzisiaj męczenników. Dla niego jest to uroczystość przepiękna i stanowi niezwykle wielkie zaskoczenie. Mówił, że pielgrzymi przyjechali 137 autokarami. Niektórzy musieli wyjechać ze swych miejscowości już o drugiej w nocy, by dotrzeć na miejsce beatyfikacji na siódmą rano, kiedy to zostały otwarte sektory i można było wejść na plac.

    Cała uroczystość przebiegła w niezwykłej atmosferze. Na zakończenie arcybiskup Seulu kard. Andrew Yeom Soo-jung zauważył, że wiara dotarła do Korei nie dzięki misjonarzom, ale dzięki osobom świeckim, poprzez ciekawość intelektualną. Chcieli oni zgłębiać wiarę, którą potem zaszczepiali wśród swoich bliskich. Podkreślił piękno i wielką misję laikatu, zauważając, że nasza wiara jest obecnie wystawiona na różne próby, ale postawa męczenników zachęca nas, aby na wszystko patrzeć poprzez Chrystusa.

    Z. Kijas OFMConv., Seul

    inizio pagina

    Franciszek na beatyfikacji męczenników koreańskich: czego nas uczy ich przykład?

    ◊   Głównym wydarzeniem trzeciego dnia papieskiej wizyty w Korei była beatyfikacja 124 męczenników, których świadectwo naznaczyło początki Kościoła w tym kraju. Wyniesienie ich do chwały ołtarzy wywołało entuzjazm setek tysięcy wiernych, którzy zgromadzili się wokół historycznej Bramy Gwanghwamun w centrum Seulu. Świadkiem tych wydarzeń był o. Zdzisław Kijas:

    „Męczennicy uczą nas, że bogactwa i zaszczyty mają niewielkie znaczenie: Chrystus jest jedynym prawdziwym skarbem”. Papież wskazał na to w homilii wygłoszonej w Seulu podczas Mszy beatyfikacyjnej. Słowa te umieścił też na twitterze w 10 różnych językach, tym razem także po koreańsku. Nawiązując do wyniesienia do chwały ołtarzy 124 męczenników, Ojciec Święty zwrócił uwagę, że pozwala to wrócić do początków Kościoła w Korei.

    „W tajemnicy Bożej Opatrzności wiara chrześcijańska nie została przyniesiona do wybrzeży Korei przez misjonarzy. Dotarła poprzez serca i umysły samych Koreańczyków. Pobudzała ją ciekawość intelektualna, poszukiwanie prawdy religijnej. Poprzez początkowe spotkanie z Ewangelią pierwsi koreańscy chrześcijanie otworzyli swoje umysły na Jezusa. Chcieli wiedzieć więcej na temat tego Chrystusa, który cierpiał, umarł i zmartwychwstał. Ta historia wiele nam mówi o znaczeniu, godności i pięknie powołania laikatu” – powiedział Franciszek.

    Papież przypomniał, że to wierni świeccy byli pierwszymi apostołami Korei. Wkrótce chrześcijanie musieli tam wybrać między Jezusem a światem. Zaczęły się prześladowania i stali się męczennikami.

    „Gotowi byli do wielkich poświęceń i ogołocenia ze wszystkiego, co mogłoby ich oddalać od Chrystusa – majątków i ziemi, znaczenia i zaszczytów, bo wiedzieli, że tylko Chrystus jest ich prawdziwym skarbem. Bardzo często dziś doświadczamy, że nasza wiara jest kwestionowana przez świat i na różne sposoby wymaga się od nas rozmycia radykalnych wymogów Ewangelii i dostosowania się do ducha czasów. Jednak męczennicy przypominają, byśmy dali pierwszeństwo Chrystusowi i postrzegali wszystko inne na tym świecie w relacji do Niego i do Jego wiecznego Królestwa. Przykład męczenników uczy nas również znaczenia miłosierdzia w życiu wiary. Wyzwaniem dla sztywnych reguł społecznych ich epoki była forma życia braterskiego, do której prowadziła czystość świadectwa o Chrystusie, wyrażana w akceptacji równej godności wszystkich ochrzczonych. Ich przykład wiele mówi nam, żyjącym w społeczeństwach, gdzie obok ogromnych bogactw po cichu wzrasta najskrajniejsze ubóstwo, a wołanie biednych rzadko bierze się pod uwagę, i gdzie Chrystus nadal nas wzywa i prosi, byśmy Go miłowali i służyli Mu, wyciągając rękę ku naszym potrzebującym braciom i siostrom” – powiedział Papież.

    ak/ rv

    inizio pagina

    Papież w Korei: wizyta w ośrodku dla niepełnosprawnych

    ◊   Po obiedzie w nuncjaturze w Seulu Ojciec Święty odleciał śmigłowcem do oddalonego o 90 km Kkottongnae. Nazwa ta, oznaczająca „wzgórze kwiatów”, dotyczy nie tyle miejscowości, co wielkiego ośrodka socjalnego, założonego w latach 70. ub. wieku z inicjatywy ks. Johna Oh Woong-jina, koreańskiego kapłana związanego z ruchem charyzmatycznym. Kkottongnae obejmuje szpital, ośrodek akademicki, zakłady opiekuńcze i rehabilitacyjne dla niepełnosprawnych, chorych i opuszczonych.

    Jeden z takich zakładów, którego pensjonariuszami są dzieci, odwiedził Franciszek. Zgodnie z koreańskim zwyczajem Papież zdjął buty przed wejściem do środka. Następnie, prowadzony przez pracujące tam siostry zakonne, odwiedził i pobłogosławił zgromadzone w tym miejscu dzieci.

    Kolejnym punktem programu było spotkanie z osobami zakonnymi. Po drodze Ojciec Święty zatrzymał się na chwilę modlitwy przy symbolicznym miejscu pamięci o dzieciach zabitych w wyniku aborcji. Warto dodać, że proceder ten zbiera w Korei straszliwe żniwo, przekraczające milion nienarodzonych rocznie. Jest to efekt swoistej kultury odrzucenia, będącej wynikiem praktycznego materializmu panującego w rozwiniętym społeczeństwie. Również sam ośrodek Kkottongnae to poniekąd pośredni skutek tej mentalności, która nie akceptuje nieuleczalnie chorych czy niepełnosprawnych, a Kościół pozostaje ich jedynym opiekunem.

    tc/ rv

    inizio pagina

    Papieskie spotkanie z osobami zakonnymi: o doświadczeniu Bożego miłosierdzia w radach ewangelicznych

    ◊   Również spotkanie z osobami zakonnymi odbyło się na terenie ośrodka Kkottongnae. Z powodu poślizgu czasowego zrezygnowano jednak ze wspólnych nieszporów, poprzestając na powitaniu ze strony przewodniczących konferencji wyższych przełożonych zakonnych oraz papieskim przemówieniu i krótkiej modlitwie maryjnej. Jak wyjaśnił sam Franciszek, nie chodziło o zlekceważenie brewiarza, ale o kwestie bezpieczeństwa podróży powrotnej do Seulu, dokąd należało dotrzeć helikopterem przed zapadnięciem zmroku.

    W swoim przemówieniu Ojciec Święty rozważał rady ewangeliczne, którymi mają żyć osoby zakonne. Zaznaczył na wstępie, że istotą życia konsekrowanego jest radość pochodząca ze świadomości, że Bóg nas kocha, nawet w chwilach wielkich trudności. Tę radość należy podsycać modlitwą, rozważaniem Słowa Bożego, sakramentami i życiem wspólnotowym. Franciszek przeszedł tym samym do omówienia poszczególnych ślubów zakonnych.

    „Doświadczenie Bożego miłosierdzia, karmiące się modlitwą i wspólnotą, musi kształtować wszystko, czym jesteście, wszystko, co czynicie. Wasza czystość, ubóstwo i posłuszeństwo będą radosnym świadectwem miłości Boga na tyle, na ile będziecie mocno trwali na skale Jego miłosierdzia. To jest skała. Dotyczy to szczególnie posłuszeństwa zakonnego. Dojrzałe i wielkoduszne posłuszeństwo wymaga przylgnięcia w modlitwie do Chrystusa, który, przyjąwszy postać sługi, nauczył się posłuszeństwa przez to, co wycierpiał (por. Perfectae caritatis, 14). Nie ma drogi na skróty: Bóg pragnie naszych serc całkowicie, a to oznacza, że musimy coraz bardziej «zapomnieć samych siebie» i «wychodzić z własnych ograniczeń»” – powiedział Franciszek.

    Mówiąc z kolei o zakonnej czystości Papież zaznaczył, że również ona wypływa z doświadczenia Bożego miłosierdzia.

    „Czystość wyraża wyłączne poświęcenie się miłości Boga, który jest «skałą naszych serc». Wszyscy wiemy, ile potrzeba tu osobistego trudu i zaangażowania. Pokusy w tej dziedzinie wymagają złożenia pokornej ufności w Bogu, czujności, wytrwałości i otwarcia serca na mądrego brata czy mądrą siostrę, których Pan stawia na naszej drodze” – powiedział Papież.

    Wreszcie ślub ubóstwa, w doświadczeniu Bożego miłosierdzia, choć wydaje się to paradoksem, jest skarbem – stwierdził Franciszek. Odkrywamy go właśnie w sytuacji niedostatku, potrzeby przebaczenia i uzdrowienia, gdy Chrystus ubogaca nas swoim ubóstwem.

    „To powinno też znaleźć konkretny wyraz w waszym stylu życia, zarówno osobistym, jak i wspólnotowym. Myślę zwłaszcza o konieczności unikania tego wszystkiego, co może was rozpraszać i powodować u innych zamęt i zgorszenie. W życiu konsekrowanym ubóstwo jest zarówno «murem», jak i «matką». Jest «murem», ponieważ chroni życie konsekrowane, a «matką», ponieważ pomaga mu wzrastać i prowadzi je właściwą drogą. Obłuda tych konsekrowanych mężczyzn i kobiet, którzy składają śluby ubóstwa, ale żyją jak bogaci, rani dusze wiernych i szkodzi Kościołowi. Pomyślcie też o tym, jak niebezpieczna jest pokusa przyjęcia mentalności czysto funkcjonalnej, światowej, która prowadzi do pokładania naszej nadziei jedynie w środkach ludzkich, niszcząc świadectwo ubóstwa, którym żył i którego nas nauczał nasz Pan Jezus Chrystus” – powiedział Papież.

    tc/ rv

    inizio pagina

    Spotkanie Franciszka z przedstawicielami koreańskiego laikatu: potrzeba waszego świadectwa

    ◊   Po spotkaniu ze wspólnotami zakonnymi Papież przejechał trasą ok. 2 km otwartym samochodem na pobliskie wzgórze, gdzie znajduje się diecezjalne Centrum Duchowości. Spotkał się tam w kaplicy z grupą ok. 150 przedstawicieli koreańskiego laikatu. Zrzeszeni są oni w powołanej do życia w 1968 r. Katolickiej Radzie Apostolatu Świeckich.

    W przemówieniu Franciszek przypomniał, że Kościół w Korei jest spadkobiercą wiary pokoleń ludzi świeckich, którzy wytrwali w miłości Chrystusa i jedności Kościoła mimo braku kapłanów i zagrożenia poważnym prześladowaniem. Wskazał, że beatyfikowani dziś męczennicy stanowią imponujący rozdział tej historii. Dali oni świadectwo wiary nie tylko swoimi cierpieniami i śmiercią, ale także swym życiem naznaczonym pełną miłości solidarnością we wspólnotach chrześcijańskich, charakteryzujących się przykładnym miłosierdziem. Podkreślił także, że to piękne dziedzictwo trwa nadal m.in. także dzięki apostolatowi świeckich.

    „To cenne dziedzictwo trwa w waszych dziełach wiary, miłosierdzia i służby. Dziś, tak jak zawsze, Kościół potrzebuje wiarygodnego świadectwa świeckich o zbawczej prawdzie Ewangelii, o jej mocy oczyszczenia i przemiany ludzkich serc oraz jej owocności dla budowania rodziny ludzkiej w jedności, sprawiedliwości i pokoju. Wiemy, że istnieje tylko jedna misja Kościoła Bożego i że każdy ochrzczony chrześcijanin ma w tej misji istotną rolę. Wielorakie są wasze talenty jako mężczyzn i kobiet świeckich, a wasze apostolstwo zróżnicowane. Wszystko zaś, co czynicie, ma służyć rozwojowi misji Kościoła, zapewniając, aby ład doczesny był przeniknięty i udoskonalony Duchem Chrystusa, a ukierunkowany na przyjście Jego Królestwa” – powiedział Papież.

    Franciszek wyraził uznanie licznym stowarzyszeniom bezpośrednio zaangażowanym w wychodzenie ku ubogim i potrzebującym. Dziękował szczególnie tym wszystkim, którzy przez swoją pracę i świadectwo przynoszą pocieszającą obecność Pana ludziom żyjącym na peryferiach społeczeństwa. Wskazał jednak, że działalność ta nie powinna się ograniczać jedynie do pomocy charytatywnej, ale musi też obejmować praktyczną troskę o rozwój człowieka. Papież nie zapomniał też o świadectwie koreańskich kobiet.

    „Chciałbym również wyrazić uznanie dla cennego wkładu koreańskich kobiet katolickich jako matek rodzin, katechetek i nauczycielek, a także zaangażowanych na wiele innych sposobów w życie i misję Kościoła w tym kraju. Podobnie nie mogę nie podkreślić wagi świadectwa dawanego przez rodziny chrześcijańskie. W czasie wielkiego kryzysu życia rodzinnego – o czym wiemy wszyscy – nasze wspólnoty chrześcijańskie są wezwane do wspierania małżeństw i rodzin w wypełnianiu właściwej im misji w życiu Kościoła i społeczeństwa. Rodzina pozostaje podstawową jednostką społeczeństwa i pierwszą szkołą, w której dzieci uczą się wartości ludzkich, duchowych i moralnych, uzdalniających je, by być wzorami dobroci, uczciwości i sprawiedliwości w naszych wspólnotach” – powiedział Papież.

    Franciszek zachęcił koreański laikat, by nadal krzewił we wspólnotach pełniejszą formację wiernych świeckich przez stałą katechezę i kierownictwo duchowe. Zachęcał także, by stałą inspirację i siłę do apostolatu czerpał z Ofiary Eucharystycznej.

    lg/ rv

    inizio pagina

    Seul: spotkanie Franciszka z jezuitami

    ◊   Natomiast wczoraj wieczorem, jeszcze przed udaniem się na spoczynek w nuncjaturze, Papież odwiedził swoich zakonnych współbraci. Spotkanie, w którym wzięli udział koreańscy jezuici z całego kraju, a także goście zza granicy, odbyło się na uniwersytecie Sogang. Ta prestiżowa stołeczna uczelnia prowadzona jest właśnie przez Towarzystwo Jezusowe.

    W improwizowanym przemówieniu Franciszek zachęcił swoich współbraci zakonnych, by byli „szafarzami pocieszenia” pośród ludu Bożego, który często cierpi z powodu zadawanych mu ran. Powracając do swojej wizji Kościoła jako „szpitala polowego” Papież zaznaczył, że owe rany mogą być zadawane także przez samych katolików i to także osoby duchowne. Ostrzegł zatem zakonników przed pokusą klerykalizmu, który przynosi wiele zła w Kościele. „Kapłan powinien być pasterzem, a nie jakimś państwowym duchownym” – dodał Franciszek, zachęcając jezuitów, by byli miłosierni w konfesjonale.

    tc/ rv

    inizio pagina

    Kard. Filoni przekazał papieską pomoc jazydom

    ◊   Dzieląc radość koreańskiego Kościoła z beatyfikacji tamtejszych męczenników, Papież pamięta też o dramatycznej sytuacji na Bliskim Wschodzie. „Nie zapominajmy krzyku chrześcijan i każdej społeczności prześladowanej w Iraku” – napisał dziś na Twitterze. Od kilku dni przebywa w tym kraju jego specjalny wysłannik, kard. Fernando Filoni.

    Prefekt Kongregacji Ewangelizacji Narodów wieczorną Mszę w uroczystość Wniebowzięcia odprawił w chaldejskiej katedrze w Dahuku. Dziś odwiedził kolejne obozy dla uchodźców, gdzie przekazał 25 tys. dolarów jako wsparcie Papieża dla najbardziej potrzebujących. Modlił się tam z też wysiedlonymi chrześcijanami. Wcześniej spotkał się w Kurdystanie ze wspólnotą prześladowanej mniejszości religijnej jazydów. W rozmowie z Radiem Watykańskim podkreślił ich dramat, ale także i nadzieję, jaką niosą im papieskie gesty solidarności.

    „Spotkałem się z ich przywódcami, zaniosłem im solidarność, miłość i bliskość Ojca Świętego. W imieniu Papieża przekazałem im dar materialny na ich potrzeby, ze sobą zabrałem z kolei ich apele. Oni proszą Ojca Świętego i wszystkich ludzi dobrej woli, by nie zostawili ich samych w tej tragedii, która ich upokarza i niszczy! To było bardzo wzruszające świadectwo ludzi, którzy cierpią straszliwie z powodu zabicia ich bliskich, uprowadzenia kobiet, zabrania im domów. Nie wiedzą oni, gdzie mają się zatrzymać i gdzie dalej się udać. Dziś był dla mnie najbardziej przejmujący los tych biednych jazydów, ludzi naprawdę sfrustrowanych, wyczerpanych, którym odebrano ich godność! Są to ludzie, którzy mają starożytną kulturę, tradycję tysięcy lat, a których zniszczono, pozbawiono ich rodzin i nie ma dla nich przyszłości! Apelują nie tylko do Ojca Świętego, ale także na szczeblu międzynarodowym, by wszyscy zainterweniowali w obronie tej mniejszości, której godność została poważnie naruszona” – powiedział kard. Filoni.

    lg/ rv

    inizio pagina

    Kościół w Polsce



    Jasna Góra: święcenia biskupie o. Buzuna

    ◊   Po raz pierwszy w historii na Jasnej Górze odbyły się dziś święcenia biskupie. Paulin o. Łukasz Buzun, dotychczasowy przeor klasztoru, został biskupem pomocniczym diecezji kaliskiej. Głównym konsekratorem był abp Celestino Migliore, nuncjusz apostolski w Polsce, a współkonsekratorami metropolita częstochowski abp Wacław Depo i biskup kaliski Edward Janiak.

    W bulli nominacyjnej Papież Franciszek podkreślił jasnogórski charyzmat, z którego wyrósł nowy biskup: „Ty, który przeorem tego klasztoru jesteś, wiernie wypełniając obowiązki duszpasterskie zlecone ci przez Zakon wobec niezliczonych pielgrzymów przybywających do tego świętego miejsca, według naszego rozeznania jesteś zdatny do podjęcia ważnego urzędu”.

    W kazaniu bp Edward Janiak zauważył, że biskup z Jasnej Góry jest darem wymodlonym przez kaliski lud podczas niedawnej peregrynacji Obrazu Nawiedzenia i podczas pieszych pielgrzymek „od Józefa do Maryi”. Zaprosił nowego pasterza do współpracy i zapewnił o otwartości serc wiernych: „Idziesz na front, już mury zakonne cię nie obronią, ale możesz liczyć na modlitwę unosząca się z tego pełnego ciepła gniazda. Czekamy na dobrego, kochającego ojca”.

    Nowy biskup jako swą dewizę obrał zdanie „Ty masz słowa życia wiecznego”. „Dla każdego chcę być kapłanem, ojcem, bratem; to jest moje powołanie i chcę je wypełniać jak najlepiej” – powiedział bp Łukasz Buzun OSPPE.

    I. Tyras, Radio Jasna Góra

    inizio pagina

    Kultura i społeczeństwo



    W Azji jest mało chrześcijan, ale wielu męczenników – wywiad z kard. Tagle

    ◊   W czasie swej wizyty w Korei Papież dotyka kwestii, które są ważne dla całego kontynentu, a beatyfikacją koreańskich męczenników przypomina nam o wielkim chrześcijańskim dziedzictwie azjatyckich chrześcijan, którzy za Chrystusa byli gotowi oddać własne życie – mówi kard. Luis Antonio Tagle, metropolita Manili. Towarzyszy on swym rodakom, którzy uczestniczą w Azjatyckim Dniu Młodzieży. O. Zdzisław Kijas OFM Conv. zapytał go o wrażenia z pierwszych dni papieskiej podróży apostolskiej.

    - Jesteśmy świadkami duszpasterskiej miłości i troski Ojca Świętego. Obejmuje on nią nie tylko Koreańczyków, chrześcijan w Korei, ale wszystkich Azjatów. Wielkim znakiem nadziei jest jego podejście do młodych, fakt, że zdołał zapalić młodych. Azja jest bardzo młodym kontynentem. Mówi się, że dwie trzecie społeczeństwa to ludzie młodzi. Teraz cała Azja może zobaczyć Papieża, zobaczyć, jak się o nich troszczy, jak mówi do nich, okazując współczucie i dając wskazania. Wszystko to jest wspaniałym świadectwem nie tylko dla Korei, ale dla całej Azji. Inny temat, do którego Papież stale nawiązuje, to solidarność i wspólnota. Odnosi się on tym samym do podziałów czy wręcz przepaści między bogatymi i ubogimi, między poszczególnymi krajami. W Azji spotykamy się z różnego rodzaju podziałami. Kiedy więc Franciszek podejmuje ten problem i chce zbliżać do siebie ludzi, to jest to dla nas bardzo ważne przesłanie. Myślę, że tu w Korei będzie to miało poważne konsekwencje ze względu na podział między Północną a Południem.

    Dziś rano Franciszek beatyfikował 124 koreańskich męczenników. Jakie znaczenie ma to wydarzenie nie tylko dla Korei, ale również dla Azji?

    - Choć Kościół w Azji wciąż jest bardzo nieliczny, to jednak jesteśmy świadomi, że właśnie w Azji setki tysięcy chrześcijan oddało swe życie za wiarę. A zatem trudności, jakie napotykają chrześcijanie w Azji, nie są nowe. Taka jest historia naszego kontynentu i ten azjatycki Kościół ma wspaniałe dziedzictwo, tradycję, ciągłość od Jezusa, który oddał swoje życie, aż po męczenników, których krew, przelana na azjatyckiej ziemi, jest dla niej błogosławieństwem. Ta beatyfikacja jest dla nas okazją do przypomnienia sobie tego wszystkiego. Ojciec Święty mówi o różnych formach idolatrii. Bardzo łatwo w nią popaść. Bardzo łatwo można odstawić na bok własną wiarę w imię pragmatyzmu, kompromisów. Tymczasem świadectwo męczenników nas porusza. Widzimy, że mamy naszych azjatyckich przodków, którzy zapłacili wysoką cenę za bycie chrześcijanami. I kiedy zaszła taka potrzeba, oddali za wiarę swoje życie. Jest to na pewno inspiracja dla nas wszystkich.

    kb/ rv


    inizio pagina

    Magazyn Radia Watykańskiego – 16.08.14

    ◊   Słuchaj:
    W magazynie: Relacja z trzeciego dnia podróży apostolskiej, wywiad z kard. Tagle.

    inizio pagina

    Aktualności Radia Watykańskiego wydanie główne 16.08.2014

    ◊   Słuchaj:

    inizio pagina

    Biuletyn Radia Watykańskiego jest rozsyłany gratis na adresy abonentów. Jak dokonać prenumeraty lub jak z niej zrezygnować informujemy na stronie www.radiovaticana.org/polski